Tomografi (BT) Nedir?
Tomografi, hastalık ve yaralanmaları tespit etmek için vücudun iç kısmının görüntülerinin üretildiği, X ışınları ve bilgisayar teknolojisinin bir arada kullanıldığı tanısal radyolojik görüntüleme yöntemidir. İhtiyaç duyulan görüntüleri hızla elde etme, net ve spesifik bilgi sağlaması tomografinin teşhis yöntemlerinde tercih edilmesini sağlamaktadır. Diğer görüntüleme yöntemlerine göre iç organların, kemiklerin ve kan damarlarının hasar ve hastalıkları hakkında detaylı ayrıntılar sağlar.Tomografi (BT) Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
- Kemik kırıkları, bozuklukları veya kemik tümörlerinin teşhisinde
- İç organlardaki yaralanmalar ve iç kanamaların belirlenmesinde
- Tümör, enfeksiyon veya kan pıhtısının vücuttaki konumunun belirlenmesinde
- Ameliyat, biyopsi veya radyasyon tedavilerinin planlanmasında
- Biyopsi veya iğne aspirasyonu gibi belirli girişimsel işlemlerde görsel yardım sağlanması
- Kanser, kalp hastalığı, akciğer nodülleri ve karaciğer kitleleri gibi hastalıkları belirlenmesinde
- Kemik direncinin ölçülmesi
- Kanser tedavisi gibi bazı tedavilerin etkinliğinin izlenmesinde
- Kanser evresinin belirlenmesinde
- Kolorektal kanser taraşında
- Böbrek ve mesane taşları
- Ülseratif kolit ve sinüzit gibi enflamatuar hastalıklar
Tomografi (BT) Nasıl Çekilir?
- Bilgisayarlı Tomografi işlemi yapılmadan birkaç saat önce yeme ve içme bırakılmalıdır.
- Giysilerin bir kısmı veya tamamı çıkartılarak hastane önlüğü giyilmektdir. Bu sırada görüntü kalitesini engelleyebilecek kemer, mücevher, piercing, saç tokası, takma diş ve gözlük gibi metal nesneleri çıkartılır.
- Bilgisayarlı Tomografi işlemi sırasında hasta masada yatmaktadır. Bazı Bilgisayarlı Tomografi tiplerinde hastanın yattığı masa sabit cihaz hareketliyken bazı Bilgisayarlı Tomografi tiplerinde ise hastanın yattığı masa hareketli cihaz sabit olabilmektedir. Hastanın yattığı masa dairesel şeklindeki motorlu röntgen kaynağının içinden geçmektedir. Hasta yapılacak tetkike göre masaya sırt üstü veya yüz üstü yatabilmektedir.
- Bilgisayarla Tomografi işlemi sırasında hasta hareket etmeyeceği için rahat bir pozisyonda olması önemlidir. Görüntüleme sırasında hastanın hareket etmesi elde edilecek görüntülerin netliğinde sorun yaratabilmektedir. Bu yüzden işlem sırasında görüntülerin daha net olması için hastanın nefesini tutması istenebilir.
- Hastanın rahat etmesi için köpüklü yastık ve kayışlar kullanılabilir.
- Bilgisayarlı Tomografi görüntülemesi sırasında makineden sesler gelebilmektedir. Hastanın üzerinde bulunduğu masa görüntüleme sırasında küçük hareketler edebilir.
- Bilgisayarlı Tomografi işlemi sırasında hasta odada yalnız kalmaktadır. Ancak radyoloji uzmanının hastayı görebileceği, dinleyebileceği ve konuşabileceği sistem bulunmaktadır.
İlaçlı Tomografi Nasıl Çekilir?
- Yumuşak dokuların daha detaylı ve net görüntülenebilmesi için bazen ilaçlı Bilgisayarlı Tomografi çekimleri yapılabilmektedir.
- İlaçlı Tomografi çekimlerinde yapılacak incelemenin türüne göre hastaya ağız yoluyla veya damardan enjekte edilerek kontrast madde verilir. Bilgisayarlı Tomografide kullanılan ilaçlar genellikle iyot veya baryum içermektedir.
- İlaçlar, garip sıcak bir his veya ağızda metalik bir tat yaratabilir.
- Yemek borusu veya mide taranıyorsa, kontrast madde içeren bir sıvıyı yutmanız gerekebilir.
- Safra kesesi, idrar yolu, karaciğer veya kan damarlarının görüntülenmesinde koldaki damardan kontrast ajanları enjekte edilebilir.
- Bağırsaklar taranması sırasında rektuma kontrast madde yerleştirilebilir.
- İlaçlı tomografi çekiminin ardından hasta bir süre gözlem altında tutulmaktadır. Hastaya damar veya ağız yolundan verilen ilacın idrar yoluyla atılması beklenir. Bu esnada hasta radyoloji doktoru tarafından gözlemlenir.
İlaçlı tomografinin yan etkileri nelerdir?
Bilgisayarlı Tomografi işleminde ağız veya damar yoluyla kullanılan ilaçların alerjik etkileri genellikle hayati tehlikelere yol açmamaktadır. Deniz ürünleri ve iyot kontrastına alerjisi olanlarda yan etkiler görülebilmektedir. Nadir olmakla birlikte hastaya verilen kontrast madde alerjik reaksiyonlara yol açabileceği için daha öncesinden alerji ile ilgili inceleme yapılması gerekmektedir.
Genellikle;
- Döküntü
- Kaşıntı
- Mide bulantısı
- Kızarıklık gibi yan etkiler ortaya çıkmaktadır.
Nadir olarak;
- Nefes darlığı
- Boğazda veya vücudun farklı bölgelerinde şişlik
- Böbrek problemleri gibi ciddi alerjik sorunlar yaşanabilmektedir.
Tomografinin Zararları Veya Riskleri Nelerdir?
Bilgisayarla Tomografi kullanımında hastaların en çok merak ettiği konuların başında alınan radyasyon miktarının bir soruna yol açıp açmadığıdır.
Bilgisayarlı Tomografi kanama, kan pıhtıları veya kanser gibi hayati tehlike yaratabilecek durumlarında teşhisinde hayat kurtarıcıdır. Ancak bilgisayarlı tomografi görüntüleme sırasında x ışınları kullanır ve tüm ışınları iyonlaştırıcı radyasyon üretmektedir.
Bilgisayarlı Tomografi daha detaylı görüntüleme elde ettiği için radyasyon miktarı röntgen sırasında alının radyasyondan daha fazladır.
Bilgisayarlı Tomografi taramalarında kullanılan düşük radyasyon dozlarının uzun vadeli zararları çok düşüktür. Ayrıca gelişen teknoloji ile birlikte çok daha hızlı ve düşük doz radyasyon ile saniyeler içinde neredeyse tüm vücut taranabilmektedir. Genellikle herhangi bir kişinin tipik bir Bilgisayarlı Tomografi işleminden ölümcül bir kanser gelişmesi riskinin 2000'de 1 olduğu düşünülmektedir.